Gelenek Sayı 50

"SSCB'nin toplumsal temeli; işçilerin, köylülerin ve aydın kesiminin, kopmaz ittifakıdır". (SSCB Anayasası 19.madde)Rus edebiyatının önemli temsilcilerinden biri olan ve kitapları birçok dilde, tekrar tekrar basılan Maksim Gorkiy'in hayatının sosyalist devrim süreci boyunca, sanatçı ve siyaset arasındaki gerilimi yansıttığı söylenebilir.Ekim devrimi öncesinde ve sonrasında, bolşeviklerle birlikte, yoksul Rus halkının "eşitliği ve özgürlüğü" uğruna savaşan, fakat hiçbir zaman bolşevik olmayan Gorkiy'nin Rus Sosyal Demokratlarla olan fikir ayrılıklarını, devrime yönelik kuşkularını daha iyi anlamak için, genel çizgileriyle "aydın kimliği" üzerinde biraz durmak gerekiyor.Dar anlamıyla günümüzde kullanılan aydın kavramı, burjuva devrimlerinin bir ürünü olmuştur. Fransız devriminin ideolojik ve siyasal yapılanmasının, temellerini atan ve devrimi...

Sosyalizmin iktisadından kastedilen en azından bu yazı kapsamında iktisadi uygulamalar ya da teknikler değil. Bu yazının konusu olan çerçeve yaşanmış sosyalist kuruluş deneyimleri söz konusu olduğunda ekonomik politikaların tekil siyasal kararların ele alındığı bir tarih incelemesi olmayacak. Tikel olarak ele alınan deneyim ancak kendi sınırlı tarihselliği içinde açıklanabilir. Kuramsal bir açılım denemesi ise yaşanmış olanın tarihselliği ile sınırlanmamış daha geniş bir tarihsel çerçeveye oturtulmak durumundadır. Bu çerçeve genel olarak kapitalizmden sosyalizme geçişin tarihselliğidir.Bu yazıda sosyalist ekonomi ya da sosyalist kuruluş ile ilgili bütünlüklü bir teorik inşa amaçlanmıyor. Yazı bu alanda mütevazı bir girişimi hedefliyor: Sosyalist kuruluşun tarihsel öncüllerinin bir çerçevesi...

Davamızı halletmez ölüm yaşamı paylaşalımNazım HikmetBu yazıda yeniden Türk sinemasının belli bir kesitinin tartışmalı ve önemli olduğunu düşündüğümüz bir olgusuna değineceğiz: Devrimci sinema tartışmaları. Kuşkusuz günümüzde böyle bir seçim kendi içinde siyasal ve ideolojik yönleri de taşıyor.İdeolojik olmasının gerekçesi kültürsüzleştirme ve depolitizasyon sürecine bir tepkiyi ve sinemaya bu anlamda politik bakmayı içeriyor. Siyasal yönü ise Türk toprağında, teorik ve pratik belli deneyimleri taşıyan bu olgunun gelecekte siyasal mücadeleyi zenginleştireceği düşüncesidir. Bu yüzden ve yeniden: Türk aydını geleceğini arıyorsa önce geçmişini kendi elleriyle kurmak zorundadır Metin Çulhaoğlu, Aydın Hep Günah Keçisi mi Olacak?, Gelenek 1 Kasım 1986 .Türkiye'de devrimci sinema tartışmaları...

Sayısal çoğunluk sağlamayı devrimci atılımın kaynağı sayan anlayışların liberal ve de popülist karakterine kafayı bozmadan politik mücadelenin yasalarını hatırlamak durumundayız. Bu hareket komünistlerin Türkiye'nin ihtilalci birikiminde jakoben sıfatını gururla sahiplenmesinde oynadığı rolü sosyalist devrimci düşüncenin emekçi kesimlerde taban bulmasında da üstlenmek zorundadır. Çark "çekiç saflarında mücadele verenlerin bu görevi ertelemeleri mümkün değildir. Bugün politik mücadelenin birincil sorunu sosyalizmin toplumsal tabanını genişletmektir.Tartışmalarımızda birçok kez önemine işaret ettiğimiz ideolojik mücadele meselesinin anlaşılabilmesi, bu meselenin kafamızı soyut biçimlerle meşgul etmemesi için sosyalizmin kalabalıklara taşınma işlemine daha fazla önem vermemiz gerekmektedir.Bu işlemin içeriği konusu çok sayıda yoldaşımız tarafından bu derginin sayfalarında ele alındı. İçerik...

Bu topraklarda savaşan devrimcilerin büyük bir şansı var: Bu topraklar çağdaş şiirin en önemli doruklarından birini bağrında yaşatmış, yüzyılımızın en büyük şairine Nazım Hikmet'e "memleket" olmuştur.Nazım bugün burjuva medyasının ve onun sanatçı bozuntularının iddia ettiği gibi melonkolik bir aşk şairi değildir, hiçbir zaman da olmadı. Nazım kemalizmin mahkemelerinde yargılanırken ne olduğunu, ne yaptığını ve neyi hedeflediğini burjuvazinin suratına haykırmıştır:"Ben komünistim bu muhakkaktır. Komünist şairim ve daha esaslı bir komünist olmaya çalışıyorum!"Garbaçov rüzgârlarını arkasına alıp pupa yelken düzene iltihak eden ve bugün karşı devrimin borazanını üflemekle meşgul bir takım "aydınlar" Nazım'a sahip çıkmak için kan ter içinde debeleniyorlar. Her fırsatta yazılar...

Bu yazımda, mahalle çalışmasının geçmişine genel bir bakış getirmeye, özellikle de bugünün verili koşullarında mahallelerin ne gibi bir potansiyele sahip ve hangi çalışma tarzına açık olduğuna dair ipuçları vermeye çalışacağım.Bunu yaparken bu konuda bir hayli "zengin" ve çeşitli özgüllükler taşıyan bir coğrafyayı Çukurova Bölgesi'ni, özelde ise Çukurova'nın şahdamarını oluşturan Adana'yı merkeze koyacağım.Mahalle çalışması deyince akla ilk gelen gecekondular ve "göç" olmakta, haliyle yapılan tahliller ve çıkartılan sonuçlar birbirine sıkı sıkıya bağlı ve birbirini besleyen bu iki olgu etrafında dönmektedir.60'ların sonunda başlayan ve 1970'li yıllarda doruğa tırmanan, göç temelinde "ekmek ve iş" derdini içeren iktisadi bir boyut taşıyor ve kırlardan kentlere...

SOSYALİZM TARİHİNDEN PORTRELER

Tünelin ucundaki ışık... Sovyet deneyimini, insanlığın sosyalizme doğru uzanan serüvenindeki öncü kolu bu şekilde nitelemek pek yanlış olmaz. Bu deneyim ,bugün tüm parıltısıyla hem önümüzde hem de ardımızda. Bir yönüyle işçi sınıfının bundan sonraki mücadelelerinde yol gösterecek bir sınanmışlık başarı örneği var. Bu başarının sosyalist hareketin şu ana kadarki bu en önemli kazanımının henüz aşılmadığını da hatırlatmak gerekli: Dünya çapındaki bir projenin belli bir yerellikte yaşama geçirilmesi ve yıkımından sonra... Biraz burukluk hüzün biraz öfke şaşkınlık; ama yine de eskisinden daha güvenli.Aynı nehirde iki kez yıkanılmaz belgisi iyi bilinir tarihin tekerrür etmediği de... Peki tarihi öğrenmenin, tarihsel olguları yorumlamanın kendisi...

"Marx ve Engels (...) birlikte idealizmle hesaplaşmalarını geri dönülmez bir noktaya taşımış, tarihsel materyalizmin üzerinde yükseleceği zeminin temel taşlarını yerli yerine oturtmuştur. Bundan sonrası tarihsel materyalizmin bütünsel ve sistemli şekilde kuruluşu, ekonomi-politik çalışmalarının ürünü olmuş(tur)" "Alman İdeolojisi"; Gelenek-49; s. 137. .Marksist tarih anlayışının doğum sürecinin 1848'de Komünist Manifesto'nun kaleme alınması ile tamamlandığı söylenebilir.Teoriden pratiğe, bilimden siyasete geçişin manifestosu doğduğu nesnelliğin izlerini taşır. Dönemin proleter dünyası Avrupa ile sınırlı olduğuna göre gerçekten bir dünya devrimi provası sayılabilecek -ve henüz sonuncusu olduğu bilinmeyen-1848 devrimlerinin eşiğinde özellikle Almanya'daki durum Marx ve Engels'i burjuva demokratik bir devrimde uluslararası proletaryanın konumu üzerine...

70'li yıllarda burjuvazinin korkulu rüyaları arasında dönemin "okumuş kesimleri" içinde yer alan, dolayısıyla "sol" olan, üstelik işçilerle dirsek teması içinde bulunan, mühendislerin özel bir yeri vardı. Mühendisler bugün de burjuvaziyi korkutan özelliklerini ve sosyalist hareketin kadro adayları arasında yer alma konumlarını nesnel olarak koruyorlar. Şu aşamada bir "dinamik" olarak mücadelenin dışında kalmayı sürdürseler de bu nesnel konumlan nedeniyle sınıf hareketi açısından önemli bir yerde duruyorlar.Bu yazıda söz konusu önemin hakkının verilebilmesi için siyasal anlamda yapılması gerekenleri, gerek mühendisler gerekse de sol hareket açısından ele almaya çalışacağım.MÜHENDİSİN KİMLİĞİ Kapitalizmin kendisinden önceki sınıflı toplumlardan devralarak derinleştirdiği kol-kafa emeği ayrımı, mühendislerin aslen bir...