Gelenek Sayı 19

"... Marx, Engels ve Lenin'in bütünüyle farklı koşullarda geliştirip öne sürdükleri kimi çözümlemelerin, kendi bağlamlarından kopuk bir biçimde yinelenmemesi" gerekir. "Böyle bir çaba her şeyden önce Marksizm'in ruhunu boğmak, yaratıcı özünü hiç anlamamak olurdu." Çok doğru. Katılmamak mümkün değil. Bu sözler Yeni Açılım'ın ilk sayısının Çıkarken yazısında yer alıyor. Bu sözleri Gorbaçov'un, Marksizm'in "cansız bir dogma, tamamlanmış, hazır, dokunulmaz bir doktrin değil, canlı bir eylem kılavuzu" olduğunu söyleyen cümlesi izliyor. Belli bir kesimde bu tür sözlere, özellikle bugünlerde, oldukça sık rastlıyoruz. Neden özellikle bu kesimde? Neden özellikle bugün? Bu sözleri bolca sarfetmekte yarar görenler gereklerini de yerine getirebiliyorlar mı? Getirebilecekler...

GELENEK\'TEN GELECEĞE

Emre Kongar, Mustafa Akdağ, Sina Akşin, Niyazi Berkes, Doğu Ergil, Mete Tunçay... Bu listeyi uzatmak, biraz haksızlık yapmayı göze alarak Doğan Avcıoğlu'na kadar genişletmek veya araya başka isimler eklemek mümkün; ama bir şeyi değiştirmiyor. Liste, Türkiye solcusuna, uzunca bir süre "telif eser" bağlamında teorik gıda sunabilen araştırmacıları kapsıyor. Siyasi mücadele pratiği bir yana, Marksizme yakınlıkları tartışma konusu olan bu isimler, Türkiye sosyalist hareketinin uzunca bir süre boş bıraktığı bir alanın (elbette kendi istekleri dışında) "denetimsiz" ve "kontrolsüz" aktörleri olmuşlardır.Türkiye solcusunda teorik geleneğin olmadığından çok söz edildi. Bu olumsuzluk veri alındığında, Türkiye solcusunun, pratisyenliğin üzerine bilimselliği ekleme kaygısını Marx, Engels, Lenin...

Siz hiç iri kafalı, ama çelimsiz veya gözlüklü ve elinde kalem ve mürekkep hokkası bulunan ya da aydın bakışlı "devrimci proleter" figürü gördünüz mü?..."... Bu işçi figürlerinin iki çarpıcı özelliği üstüne konuşmak istiyorum. Birincisi kolların 'güçlü' kaslarının, özellikle ele doğru yaklaşırken, giderek makinayı andırması. İkincisi ise, işçi figürlerinin 'kol'ları ile 'kafa'ları arasındaki orantı -daha doğrusu orantısızlık- çünkü kollar ve özellikle pazular, kafadan çok daha iri."Bu resmetme biçimi, yalnız bir sanat anlayışını değil, aynı zamanda bir 'işçi sınıfı anlayışı’nı da getiriyor. Böyle olunca, ister istemez bir devrim anlayışını ve bir sosyalizm anlayışını da özetliyor..."Konu kaçınılmaz olarak, işçi sınıfının devrimciliğinin kökeni sorusuna...

Türkiye sol hareketi yaklaşık yüz yıllık tarihinde birçok politik önder yetiştirdi. Tümü, kendi kimlikleriyle kimi özgünlükleri yalnız başlarına taşıdılar. Ancak politik mücadelenin artık toplumun derinliklerine doğru kök salmaya başladığı yıllardan, özellikle 60'lı yıllardan sonra, solda ortaya çıkan politik önderlerin, kimi kez, kendilerini biçimlendiren koşulların belirleyiciliği, kimi kez de kendi çizdikleri çizgilerin özgünlüğü altında belli bir tipoloji oluşturduklarını görmek mümkün.Türkiye'de 61-71 döneminde, gençlik kesiminde yeni bir önder tipi şekillenmeye başladı. Militan önderleri dışlayarak (örneğin D. Gezmiş, İ. Kaypakkaya vb. aslında daha dar anlamda "militan" önderlerdir.) daha hesapçı, daha "reel politiker", çevresindeki insan malzemesinin kullanımını bir sanat olarak görenleri kastediyoruz. Böyleleri için...

TÜRKİYE\'DEN DÜNYAYA

Son günlerin en çok tartışılan konularından biri, hiç kuşkusuz, TBKP Program Tasarısı. Bunun böyle olmasının nedeni de, sanırım tasarının -Mehmet Ali Aybar’ın “güler yüzlü sosyalizm”e ilişkin kimi tezlerini saymazsak- Türkiye solu açısından taşıdığı yenilikler. TBKP Program Tasarısı üzerine, Türkiye'de yayınlanan dergilerde  -yeterli sayıda olmasa bile- hayli yazı yayınlandı. Ama görüldüğü kadarıyla, bunların arasında en ilginci Gün dergisinin Nisan 88 tarihli 38. sayısında yer alan yazıydı.Bu yazı yazıldığında henüz Yeni Açılım dergisi çıkmamıştı. Taşıdığı bu özellik nedeniyle, Gün'deki yazıyı incelemeyi gerekli görüyorum. Yalnız, hemen belirteyim ki, bu inceleme Gün tarafından ileri sürülen tezleri doğrudan çürütmeyi amaçlamayıp, daha çok teoriye getirilen "yenilikleri"...

BİR YAZININ DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ

Dizimizin elinizde bulunan 19. kitabının ana konusunu Türkiye solundan aydın tiplemeleri oluşturuyor. Bu ana konu çerçevesinde üç uzun yazımız yer alıyor. Üçünü de Gelenek imzasıyla yayınladığımız yazılarda sırasıyla üç Türk "aydını", Yalçın Küçük, Murat Belge ve Doğu Perinçek’in kariyerleri, teorik ve siyasi performansları değerlendirilmeye çalışılıyor. Bu yazılar üzerinde yalnızca ele aldıkları kişilerin özel ve ilgi çekici ayrıntıları açısından değil, Türkiye aydının genel çizgilerine ilişkin ipuçları vermeleri açısından da durulmasını diliyoruz.Ana konusunu bu üç isim çevresinde örülmesinde gözetilen kıstasları kısaca belirtmek istiyoruz. Türkiye solu 1980 sonrasında içine düştüğü suskunluktan ilk önce "sol aydın" olarak öne çıkan kimi isimlerle sıyrılmaya başlamıştı. Küçük,...

Türkiye tarihinde, son yüzyılda önemli değişikliklere neden olan dönemler var. Türkiye, bu dönemlerde iç ve dış dinamiklerin sonucu olarak, çok sarsılıyor.Sosyalist harekette ise, bu dönemler çok yoğun tartışmalara yol açıyor. Açmaya da devam ediyor. Özellikle üzerinde en fazla tartışılan dönem 27 Mayıs. Getirdiği nispi özgürlükler açısından, bir askeri darbenin ilerici sayılması çok büyük yanılgılara neden olabiliyor.Bunun ispatlanması her geçen gün daha önemli oluyor. 27 Mayıs'ı resmi ideoloji çerçevesinde yorumlayan görüş, kısaca şöyle ifade edilebilir: "27 Mayıs Türkiye burjuvazisini temsil eden, meşrutiyetini kaybetmiş Menderes Hükümeti'ne karşı emekçi HALKTAN yana olan 'ZİNDE GÜÇLER'in (Öğrenci gençlik, aydın tabakalar, bürokrasi ve ordunun) birlikte başardığı...