Gelenek Sayı 66

Türkiye kapitalizmi bugüne kadar pek çok kriz yaşadı. ‘50’li yıllardan itibaren yaklaşık on yılda bir karşılaşılan iktisadi krizler, ‘90’lı yıllarla birlikte daha bir sıklaştı. Enflasyonun bir türlü düşmemesi gibi biri unutulmadan diğeri patlak veren krizler de Türkiye’nin “doğal gerçekleri” arasına girdi. Neredeyse, Türkiye’nin krizlere alışmış ya da “bağışıklık kazanmış” olduğundan söz etmek gerekecek.Ama yalnızca “neredeyse”. Belki de, Nasrettin Hoca’nın yemeden yaşamayı öğrenmek üzereyken ölen eşeği gibi...Bir tablo ve Türkiye ekonomisi (ya da bir tabloda Türkiye ekonomisi)Aşağıda, Türkiye’nin dış borçlarının son on yıldaki gelişimi ile ilgili bir tablo var. Söz konusu tablo, hem Türkiye ekonomisinin temel bir kriz dinamiğine işaret ediyor,...

Sermaye düzeni ve kriz, birbirinden ayrılamayacak bir ikili. İnsan emeğinin meta olarak alınıp satıldığı ve toplumsal refahın temelini oluşturan üretim araçlarının özel mülk sayıldığı bir rejimde bireylerin çıkarları ile toplumun çıkarlarının uyuşmasının imkanı yok çünkü. Burjuva iktisatçıları tarafından “Pazarın üretimi ve bölüşümü düzenleyici gizli eli” olarak lanse edilen bu düzen, geçtiğimiz on yılda görüldüğü üzere, hemen hiçbir rakibinin olmadığı bu dönemde eskisinden de daha fazla savaşlara, iç savaşlara, kitlesel açlık ve yoksulluğa ahlaksızlık ve çürümeye, krizlere yol açıyor. 1973 ve ‘78 petrol krizlerinden sonra içine girdiği krizleri bölgesel sarsıntılarla atlatmayı başaran dünya kapitalizmi, yürüttüğü kriz önleyici politikalarla, başedemeyeceği boyutlardaki büyük...

Cumhuriyet tarihi boyunca yalnızca iki dönemde bir çeşit “kalkınma ideolojisi”nin Türkiye’nin geleceğine ilişkin tartışmaların odağına oturduğuna tanık olmaktayız. Bu dönemlerden ilki 1930’la 1939 arasıdır; ikincisiyse pek tabii 1960-1971 dönemidir. Kanımca, bu iki dönem dışında Türkiye burjuvazisinin “kalkınma” vurgusu, bir demagoji olmanın ötesinde anlam taşımamıştır. Birinci dönemin kalkınma ideolojisi, büyük oranda Kadro Hareketi tarafından şekillendirilirken, ikinci dönemin bu bağlamda öne çıkan öznesi ise, Yön Hareketi olmuştur.İlginç olan, dönemler arasında olduğu kadar, bu iki hareket -Kadro ve Yön- arasında da pek çok benzerliğin olması. Her iki hareketin içinde geliştikleri dönemlere ilişkin yorumlarındaki ortaklık, Türkiye solunun daha geniş bir kesimine de sirayet etmiş...

Tevfik Çavdar ile söyleşi

Türkiye insanı için söylenmiş “özlü sözler” vardır. Bende bunlardan sadece iki tanesi aklımda yer etmiştir. İlki, Türkiye insanının yüzde 60’ının aptal olduğuna dair olanıdır. Bir diğeri ise; Türkiye insanının mücadele etmeyi değil, mücadele edenleri sevdiğine yönelik değerlendirmedir.Her iki saptamadaki vurgu sözgelimi İngilizlerin soğukluğuna ya da Fransızların romantikliğine işaret eden bir yaklaşımın sonucu değildir. Bir tür tepkiyi belki de çaresizliği hatta ilişkili olarak sınırları ifade etmektedir. Açıkça bu ülkenin insanından “özel bir şey çıkmaz” sonucuna taşımaktadır.Öte yandan Türkiye’yi (dolayısıyla insanını) devrime daha yakın olanlar kategorisine sokmakta hiçbir beis görülmez. Eşitsiz gelişim dinamikleriyle bu denli yoğrulmuş toplumsal-siyasal yaşamı bu denli “yüklü” ve...

"Kıbrıs hususundaki görüşler kişinin sahip olduğu bilince ilgi ve duyarlılığa göre değişebilmektedir: Kıbrıs antropologlara göre 9000-10000 yıllık insanlık tarihine sahip bir Ada; askeri stratejistlere göre 'Akdeniz ve Ortadoğu için kaybedilmemesi gereken bir üs'; Türk-Yunan politikacıları ve karar vericileri için bir 'ulusal mesele'; Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rum milliyetçilerine göre 'Anavatanlara Enosis-Taksim' yoluyla ilhakı şart olan bir toprak parçası; Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rum sosyalistlere göre 'Anavatan'; kendilerini Kıbrıslı sayanlara göre 'birarada yaşamaya mecbur olunan bir vatan'; Avrupa-merkezcilere göre 'bir arada yaşaması mümkün olmayan iki azgelişmiş toplum' vb..." HASGÜLER Mehmet, Kıbrıs’ta Enosis ve Taksim politikalarının sonu, İletişim yay., İstanbul, 2000, s.53 [HASGÜLER...

Kıbrıs adasında yaşayan Türkler uzaktan da olsa ünlü Türk şairi Nazım Hikmet’in şiirlerini okuyup takdir etmişler, onun siyasal mücadelesini izleyip desteklemişlerdi. Örneğin Lefkoşa’da 1945 ile 1947 yılları arasında 15 sayısı yayımlanan aylık fikir ve sanat dergisi “Dünya”nın Kasım 1945 tarihli 5. sayısında çıkan ve Lefkoşa Türk Lisesi’nin edebiyatçı öğretmenlerinden Nazif Süleyman Ebeoğlu tarafından kaleme alınan “Yarının Türk Şiirinin İki Büyük Müjdecisi: Nazım Hikmet Ran-Necip Fazıl Kısakürek” başlıklı yazıda şöyle denmekteydi:“Nazım Hikmet Ran’la Necip Fazıl Kısakürek’in yarınki beşeri ve büyük Türk şiirinin iki büyük müjdecisi olduğunu söylerken, hiç mübalağa yapmadığıma yüzde beşyüz eminim. Nazım ve Necip son devir şiirimizin belki de...

 BAĞIMSIZ ve BİRLEŞİK BİR KIBRIS İÇİNSosyalist İktidar Partisi, 1974 yılında Ada’nın emperyalist planlar doğrultusunda bölünmesine neden olan gelişmelerin yıldönümünde aşağıdaki açıklamayı Türkiye, Yunanistan, Kıbrıs ve uluslararası kamuoyunun dikkatine sunmayı kararlaştırmıştır.1. Bugün Kıbrıs’ın bağımsızlığı ve bütünlüğünü tehdit eden hatta fiilen ortadan kaldıran gelişmeler, bütünüyle ABD öncülüğünde hazırlanan emperyalist planların ürünüdür. 15 Temmuz 1974 yılında gerçekleştirilen faşist darbe ile Ada’nın kuzeyinin işgali ile neticelenen Türk müdahalesi tek bir planın değişik evreleridir.2. Emperyalist planın o günkü temel amacı, Türk ve Yunan burjuvazisinin çıkar çatışmalarından ve iç politikada ihtiyaç duydukları şovenist söylemden yararlanarak Kıbrıs’taki NATO askeri varlığını garanti altına almak, Kıbrıs’taki ilerici hareketin anti-emperyalist...

 Geçtiğimiz ayın sonlarına doğru Cenova'da yapılan G8 Zirvesi, küreselleşme karşıtlarının kitlesel eylemlerine sahne oldu ve uluslararası ve yerel ölçekte gündemi ve tabii bekleneceği gibi solun gündemini belirledi.Cenova'da 1999'dan bu yana gerçekleşen en kitlesel gösteriler yapıldı ve küreselleşme karşıtı eylemlerde ilk ölüm yaşandı.İlk kez 1999 Aralığı'nda Seattle'da ortaya çıkan küreselleşme karşıtı protestolar ikinci yılına yaklaşırken ve son olarak Göteborg ve Cenova'da yaşanan gelişmelerden sonra bu dinamiğin "kendinden başka bir şeye dönüşmesi"nin birilerinin gündemine alındığını söyleyebiliriz.Türlü çeşit sivil toplum örgütünün, anarşistlerin, çevrecilerin, feministlerin, homoseksüellerin, dünyanın çeşitli bölgelerinde toplumsal olarak dışlanmış türlü dinamiklerin sözcülüğünü üstlenen marjinal grupların "buluşması" olarak gerçekleşen bu eylemliliklerin emperyalist...

PKP Genel Sekreter Carlos Carvalhas’ın konuşması(1) Değerli dostlar ve yoldaşlar,Değerli yerli ve yabancı konuklar,Konuşmama başlamadan önce burada bulunduğunuz için sizlere teşekkür etmek istiyorum. Ve özellikle delege yoldaşları ve sizler üzerinden temsil ettiğiniz parti kolektiflerini ve geldiğiniz bölgelerin halklarını selamlamak istiyorum.Şüphe yok ki delegelerin duygularına tercüman olarak Yoldaş Álvaro Cunhal’ı da selamlamak istiyorum. Kendisi sağlık sorunları nedeniyle bizlerle birlikte değil; ama bize bu Kongre’de okunmak üzere bir mesaj gönderdi.Yoldaşlar,Yoğun, uzun ve yorucu bir hazırlık çalışmasının ardından Portekizli komünistler, partilerine duydukları inanç ve kararlılıkla bu kongreyi topluyorlar. Onlar, partilerinin işçilere ve halkımıza karşı sorumluluğunu onurlu bir biçimde taşımaya devam ettiğine; Portekiz halkının...