Gelenek Sayı 69

GİRİŞFransız İhtilali (İhtilal-i Kebir) Osmanlı Türk aydınları üzerinde büyük bir etki yapmıştır. İhtilalin yükseldiği ilk yıllarda padişah ve çevresi bundan ürkmüştür. Dönemin ileri gelenleri devrimi kötüleyen çeşitli arızaları sultana vermişler her fırsatta bu düşüncelerini yaymaya çalışmışlardır. Osmanlı son dönem düşünürlerinden Cevdet Paşa ünlü tarih kitabında devrimin Osmanlı’daki Fransızlara nasıl yansıdığını anlatırken olayı eleştirmekten de kendini alamaz. Ne var ki yönetimin ve ona bağlı düşünürlerin bu olumsuz tavrına karşın dönüşümcü düşüncelere sahip aydınlar Fransız Devrimi’nin temel ilkelerini bayrak edinmişlerdir. Yeni Osmanlılar bu konuda başı çekmişlerdir. Şinasi Fransa’da eğitimdeyken 1848 kalkışmasını bizzat yaşamıştır. Namık Kemal ve diğerlerinin özgürlük eşitlik ve hatta meşrutiyetçi...

1. Tekelleşme - dev şirket evlilikleri“Emperyalizm - Çökmüş asalak ölümün eşiğindeki kapitalizm” adlı kitabımı yayınlayalı dört yıldan fazla oldu. Bu kitapta güvenilir burjuva kaynaklarda yer alan itiraz kaldırmaz istatistiklere dayanarak V.I. Lenin’in emperyalizm teorisinin doğruluğunu ve günümüzde hâlâ geçerli olduğunu kanıtladım.Lenin sürekli olarak “emperyalizmin en derin ekonomik temelinin tekel olduğunu” “rekabetin tekele dönüşmesinin modern kapitalist ekonominin en önemli olgularından biri olduğunu” “üretimin yoğunlaşmasının sonucu olarak tekellerin yükselişinin kapitalizmin günümüzdeki aşaması olan emperyalizmin genel ve temel bir kuralı olduğunu” vurguladı ve tekeli “kapitalist gelişimin son evresinin son sözü” olarak niteledi.Yazı İngiltere’de yaşayan Hintli ilericilerin çıkarttıkları bir yayın olan Lalkar’da ve kısaltılarak...

Birçok kentte olduğu gibi Mersin’de de eylem yapan esnaf topluluğu oldukça dağınık ve disiplinsiz biçimde kent merkezindeki meydanda toplanmaya başlıyor. Kalabalıktan ürken Mersin Ticaret Odası yöneticileri eylemi kısa bir konuşmanın ardından bir an önce bitirmek istiyorlar ve atılan sloganları engellemeye çalışıyorlar. Bunun üzerine Mersin polisi onların yanına geliyor ve “niye slogan attırmıyorsunuz bırakın atsınlar içlerini boşaltsınlar yoksa şehri talan eder bunlar..” diyor. Hatta polis böylesi bir duruma hazırlıksız yakalanan MTO yöneticilerine slogan attırmak için megafon yardımında bulunuyor! Eylem bitiminde polis işçi sendikalarının birinin yöneticisine ağlasak mı gülsek mi dedirtecek şu sözleri fısıldıyor; “gözünü seveyim sizin işçi eylemlerinizin bunların hiçbir şeyden...

“Hepsi birbirine çok benzer birçok geniş caddeler, aynı işi yapmak için, aynı saatlerde, aynı kaldırımlardaki aynı seslerle gelip geçen, kendileri için her günün dünle yarının aynısı olduğu, her yılın öncekiyle sonrasının sureti olduğu, eşitçe birbirinin benzeri insanlarca oturulan, daha da çok birbirine benzer pek çok dar caddeler içerirdi.” Charles DICKENS, Zor ZamanlarKapitalizmin ezilen ve sömürülen sınıfı olan işçi sınıfı, sınıfları ve sömürüyü ilelebet ortadan kaldıracak sınıftır da. Marx proletaryanın konumunu ve bu konumdan hareketle işçi sınıfının tarihsel misyonunu kapitalizmin ayrıntılı bir çözümlemesinden önce saptadı ve yola öyle çıktı. Ama bu öncelik Marksist teoriye hiç zarar vermedi. Marx işçi sınıfının misyonunun...

Medyanın yeri ve işlevi tartışılırken miladı burjuvazinin iktidarıyla başlatabiliriz. Bunu yaparken kapitalizm öncesi toplumsal sistemlerde de medyanın işlevinin kimi nüvelerini görebileceğimizi bir parantez olarak belirtmek gerekir. Nüve olmaları nedeniyle parantezi kapatıp bir daha da açmamak niyetindeyim. Çünkü medyayı incelemek için yakın geçmiş ve bugün çok daha verimli bir laboratuvar işlevi görüyor. Kuru bir tarih yazımı ya da zorlama analojiler bizi ilgilendirmiyor.İdeolojik üretim aracı olarak medyaKapitalizmin gelişimi ile birlikte medyanın yerinin ve stratejik öneminin oldukça farklılaştığını işlevinin ise gelişmesine rağmen esas itibarıyla aynı kaldığını söyleyebiliriz. Medya burjuvazi açısından sürekli daha etkin araçlarla takviye edilen ideolojik üretim merkezlerinden biri olmuştur. İdeolojik üretim...

‘68’in gizli kalmış bir yanı açıklanmamış bir sırrı mı var Konu belki de Türkiye sol hareketinin üzerine en çok laf ettiği başlıklardan birisi olunca akla böyle bir sorunun gelmesi kaçınılmaz. Bugün üzerinden otuz yıldan fazla zaman geçtikten sonra bile kimi temel ayrışmaları ve ideolojik tavır alışlarımızı hâlâ o günkü tartışmalardan çıkan sonuçlardan devraldığımız tarihsel bir dönemden söz ediyoruz. Bunun bir sonucu olarak Türkiye solunun pek çok bölmesi örgütsel varoluşunun bir miladı olarak bu dönemi gösteriyor. Bu dönemin tarihsel önemine dair söylenebileceklerin uzatılabilmesi daha pek çok farklı noktanın belirtilmesi mümkün ve belki de bunlara dair haddinden fazla örnek var.Bu uzatmalarla orantılı...

Bu başlık insanca yaşanacak bir dünya için mücadele eden komünistlere anlamsız ya da küfür gibi gelecektir. Hem insanca bir toplum kurmaya çalışacaksın hem de insanın ihmal edildiğini söyleyeceksin!Bu yazıda Marksizm’in insanı ihmal edip etmediği sorusunu pratik mücadeleden çok Marksizm’in temellerinden ve toplumsal dinamiklerden kalkarak tartışmak tercih edilecektir.Sorulduğunda herkes devrimcidir elbette iktidar perspektifi vardır ama sorulduğunda. Sormazsak temel teorik bakıştaki eksik kavrayışla birlikte pratik mücadeleye yansıması da eksikli ya da reformist olacaktır. Bu yüzden “sözde” söylenenlerden çok “özde” olanlarla ilgilenmek bu yazının kavranması için daha doğru olacaktır.Marksizm’in insanı ihmal edip etmediği tartışmaları pratik mücadeleden çok toplumsal dinamikleri açıklayışı ekseninde yoğunlaşmaktadır. Marksizm’e...

Kapitalizm dünya çapında hızla yeni bir resesyon dalgasının içine düşerken yaklaşan krizin nedenleri konusunda pek çok tartışma yürütülüyor. Krizin ipuçlarına veya sonuçlarına tek başına belli ülkelerdeki verilere bakarak yaklaşmak bir takım sorunları beraberinde getiriyor çünkü krizin görüntüsü tek tek bakıldığında ülkelerin özgün dinamikleri gereği çok farklı olabiliyor. Dolayısıyla dünya ekonomisinin krizine dair daha sağlıklı bir yaklaşıma bütün olarak dünyadaki sermaye hareketlerini ve ekonomik blokların krize vermiş olduğu refleksleri yorumlayarak ulaşılabilecektir.Dünyanın hızla ekonomik durgunluğa gittiği bugün herkes tarafından kabul ediliyor. Tartışılan bu yeni konjonktürün hem tek tek ülkelerin ekonomilerinde hem de genel olarak uluslararası güç dengelerinde ne tür etkilere yol açacağı....

İçinde yaşadığımız dönemde hakkında çok şey yazılan ve çok spekülasyon yapılan ülkelerden biri de Çin. ABD ve AB kaynaklı yayınların son birkaç yıldır çıkan sayılarına bir kez göz gezdirmek bile Çin’e özel bir ilginin olduğunu anlamaya yetiyor. Nedenlerden biri içine kapalı yapısıyla Çin’in merak uyandırması. Tabii ki bu merak da temelsiz değil.Emperyalizm reel sosyalizmin çözülüşünden sonra dünyada kendisine ciddi bir rakip göremiyor ve belki tekrar olacak ama mutlak bir pervasızlıkla hareket ediyor. Hareket alanı içerisinde ortaya çıkan bütün engelleri de ya oluşturduğu pek çok yapılanmayla etkisizleştirmeye ve ideolojik olarak kuşatmaya ya da tank tüfek kullanarak teslim almaya çalışıyor. Birincisine Avrupa...