Gelenek Sayı 32

"Bir nesnenin tarihi olmaksızın o nesneye ilişkin bir kuram olamayacağı gibi, o nesneye ilişkin bir kuram olmaksızın o nesnenin tarihi de olamaz." N.ÇernişevskiyTarih üzerine bir yöntem çalışması olarak düşündüğüm bu yazıya, öncelikle bir saptamayla başlamak istiyorum. Saptama şu: "Tarihsel geçmiş"in ne olduğu sorunu aynı zamanda "tarihsel bilgi"nin ne olduğu sorunu olarak ele alınmalıdır. Bir başka deyişle ikinci soruna verilecek cevap birincisine yöntemsel bir geçişi ifade edecektir.Yaptığım saptama önemli bir başka soruna daha işaret ediyor. Sorun sanırım özetle şöyle ifade edilebilir: Nesnenin bilgisinin tarihiyle bilginin nesnesinin tarihi arasındaki senkronik ve/veya diakronik ilişkinin açığa çıkarılması... Böylelikle Marksizmi diğer tarih teorilerinden ayıran temel...

DEMOKRATİK VE MUHASEBELİ BİRLEŞİM İÇİN ÇAĞRI

Bu kitabımız Ekim Devrimi'nin 73. yıldönümüne kısa süre kala elinizde oluyor. Artık Ekim Devrimi'nin ülkesinde bu tarihi olayın kutlanmasını istemeyenler seslerini yükseltiyorlar. Üstelik bunlar Batı'ya sığınmış birkaç burjuva aydını da değil. Belediye Başkanları, Halk Temsilcileri, KP yöneticileri... Bu tuhaf durumun olumlu yönde çözüme kavuşturulma şansı bir vade için yitirilmişe benziyor. Önümüzdeki dönem dünya devrimi süreçlerinde ön plana çıkacak yeni dinamiklerle birlikte, Ekim Devrimi'ni kutlama misyonunun kimlere düşeceğinin de belirleneceği bir tarihsel karar anını içerecek...Türkiye sosyalist mücadelesine uzun yıllar büyük bir inat ve bilim tutkusuyla kendi rengini vermis olan Dr. Hikmet Kıvılcımlı'yı ölümünün 19. yıldönümünde saygıyla anıyoruz. Gelenek'in gelecek sayısında Kıvılcımlı'nın...

KAPİTALİST ALMANYA:

Geçtiğimiz günlerde, Ortadoğu kaynayan bir kazan olma özelliğini yitirmediğini dünyaya bir kere daha hatırlattı. Özellikle batılı ülkelerin ilgi odağı bir süredir Doğu Avrupa'ydı. Oysa şimdi, dünyanın petrol üretiminin yarıya yakınının gerçekleştiği bölgede sıcak savaş rüzgarları esiyor, ABD askeri yığınak yapıyor, rehineler alınıyor, ambargolar gündeme geliyor. '73 petrol krizi ve '80 İran devrimi sonrası görüntülerini hatırlatan bu tabloya daha yakından bakarsak, olayların Ortadoğu'da yaşanan diğer krizlerden farklı özelliklere sahip olduğunu görüyoruz. Ortadoğu'da dengeler bir kere daha yerinden oynayacağa benziyor.Kapitalizm 80’li yılları oldukça göz kamaştırıcı bir biçimde tamamladı. İdeolojik alanda yeni sağın yükselişine tanık olduk. Ekonomi politikalarında ise “Keynesci sosyal refah devleti”...

Dünya ekonomisinde 1967 yılı daralma döneminin başlangıcıydı. Vietnam Savaşı bu dönemde gelişti. Bu bir rastlantı değil. İşsizlik ABD ekonomisinde çok büyük boyutlara ulaşmıştı. Dönemin Başkanı Kennedy'nin yapacağı fazla bir şey yoktu. Diğer sektörlere göre sermaye/kâr oranı daha yüksek olan savaş sanayinin akılalmaz kazançlar sağladığı bu savaştan ekonomide büyük bir canlılık sağlandı. İç harcamalar uzun süre dengede kaldı. Ancak dış harcamaların artması ile beraber ödemeler dengesi bozuldu. Ortak Pazar ve Japonya karşısında dünyada rekabet olanaklarını hızla kaybeden ABD, dünya piyasasına Bretton Wood anlaşması gereği doların gücüne güvenerek karşılıksız para sürüyordu. Uzun süre karşılıksız para geçerli oldu. Ancak bu dolarlar ABD'nin altın...

Yazının başlığına baktıktan sonra "hâlâ mı Ne Yapmalı?" tepkisi verecekler çıkabilir.Tepki iki türlü olabilir. Bir kere, taşıdığı içerik ile Ne Yapmalı'nın artık aşıldığını ya da iflas ettiğini düşünenler herhalde vardır. Bazıları da, Rus Sosyal-Demokrat işçi hareketinin başlangıç dönemlerine denk düşen bu çalışmanın, özellikle son 30 yıl içinde yoğun deneyimler yaşayan Türkiye sosyalist hareketi için bugün ne anlam taşıdığını merak edeceklerdir.Her iki tepkiye tek bir yanıt vermek mümkün. Kapsamlı teorik arka planıyla Ne Yapmalı, politik mücadelenin daha gelişkin uğraklarına, hatta sosyalist iktidarın ön evrelerine ilişkin çok önemli ipuçları da taşır. Başka deyişle, ilk politik örgütlenmelerden sosyalist kuruluşun ön evrelerine kadar uzanan herhangi...

Politikayı savaş olarak düşünmek, politik tavırları savaş taktikleri ile adlandırmak marksistlere çok yabancı değil. En azından değil idi. Bugünkü gibi, barışın sınıflar mücadelesinin dışında "demokrat" bir barışseverlik içinde kavranıldığı ve her türlü uzlaşmacılığın barış adına kutsandığı bir dönemde ise bu benzetmelere tekrar dönmemizin bazıları için sadece bir "yabancılaştırma efekti" rolü oynayacağını bilmemize rağmen "Birlik" tartışmalarına bu savaş araç ve kavramları açısından bir göz atarsak ilk etapta Marksistler için "birliğin" savaş "birlikleri" olduğunu söylemek gerekmektedir. Örneğin 1917 Devrimi’nde Sovyetler, bugün için esas olarak sosyalist demokrasi tartışmasının dayanağı olmasına rağmen savaş organları idi. Paris Komünü bize bir yandan "sönümlenecek olan" devlet hakkında...

Bu konuyu ele almak birkaç nedenle gerekti. Birincisi, bugüne dek ele alınış biçimi gerçekten oldukça sığ bir görünüm veriyordu. Troçkistler doğrunun bir bölümü bile olmayan ama görünene oldukça sadık, bilindik söylemlerinde ısrar ediyorlar: Tamam, Trotskiy'nin siyasi yaşamında örgütsüz, partisiz geçen bir dönem vardır. Ama Trotskiy 1917'de partiye katılmıştır. Üstelik bu tarihten itibaren yazdıklarında parti ve partili mücadele vurgusu hep vardır. "Doğru ya da yanlış, benim partim" sözlerinin sahibinin Trotskiy olduğunu unutmamak gerekir vb.Başta geleneksel sol olmak üzere troçkizmin sıkı muhalifleri ise Trotskiy'nin örgütsüzlüğünün altını o kadar kalın çiziyorlar ki ham doğrunun bu halinden beklenen yararın ne olduğu hemen anlaşılıyor: Ortalama...