Gelenek Sayı 35

"Mediokr kişiliksizdir. Beş yıl savunduğu fikirden genellikle bir gecede vazgeçer. Çünkü o gece birdenbire eski çerçevede kendi varlığını sürdüremeyeceğini farkeder... " Anadol Çağatay, "Mediokr", Görüş 11, Ekim 1987, s. 38. 1987 Ekimi’nde Görüş dergisinin yayın yönetmeni, esas olarak Sovyetler Birliği'nde yaşanan süreçlerin Türkiye solundaki yansımalarına ilişkin bu değerlendirmeyi yapıyordu. Bu dönem TSİP içinde genel bir eğilim olarak glasnost ve perestroykanın sosyalist sistemin nesnel ihtiyaçlarından ürediği saptaması yapılıyor; bu görüşe, sürecin temel yönünün, ulaşacağı sonuçların henüz tam anlamıyla biçimlenmediği yolunda bir rezerv de konuluyordu. Denilebilir ki, TSİP'in glasnosta ilk dönem yaklaşımlarında eksik olan sosyalist ülkelerin ihtiyaçlarından hareketle gündeme gelmiş bulunan yeni...

Türkiye basınında, Sovyetler Birliği konusunda çarşaf çarşaf yazılar yayınlanırken, nedense ABD ekonomisi hakkında bir satır bile yok. Piyasa hayranı "sol" aydınlar bu konuyu konuşmak bile istemiyorlar. Bunu anlamak mümkün değil. Bu yazının amacı ABD ekonomisi hakkında bazı bilgileri ortaya koymaya ve bu durumun Körfez krizi ile olan ilişkilerini açıklamaya çalışmak. Körfez krizi sırasında, İlhami Soysal Milliyet gazetesinde, bir yazısında Amerika'da çalışan bir bilgisayar ve elektronik mühendisi Çağatay Koç'un kendisine yazdığı bir mektuptan bahsediyor. Mektup şöyle başlıyor:"Türkiye'deki Amerika, özellikle de Amerikan ekonomisi hakkındaki bilgisizliğe hayret ediyorum. Amerikan ekonomisi tepetaklak olmak üzere. İşsizlik inanılmaz boyutlarda. Başlangıçta bütçe açığı için yüz milyar dolar...

Yüzyılın son on senesini tüketirken, dünya çapında kapitalizmin yeniden yapılanma sancılarına tanık oluyoruz. Sosyalist sistem sonrası dünyanın ekonomik ve askeri yapılanmalarının yaratılması sorunu kapitalist dünyanın ana problemlerinden birini teşkil ediyor. Bu yapılanma sürecinin kapitalizm açısından ana eksenlerini kapitalist sistem açısından şöyle saptayabiliriz:Yeni dünya düzeninin, ağırlık merkezleri ve kutupları yeniden tanımlanması.Eski sosyalist ülkelerin yeni dünya düzenine entegrasyonun sağlanması.Yeni düzene, yeni tehditleri saptamak ve önlemlerinin alınma zorunluluğu.Kapitalist sistemin diğer ana sorunsalı sosyalist sistemin çözülmesinden önce de varolan, sistem içi konsolidasyondur. Sosyalist sistemin çözülmesinden önce, tarafların iç heterojenliğini sosyalizme karşı birleşme zorunluluğunun örtmesinin rahatlığı mevcutlu. Bunun ortadan kaybolmasıyla birlikte, emperyalist ülkeler arasındaki ilişkilerde...

YA SOSYALİZM YA BARBARLIK!

Gelenek geleneğini bozdu!.. Karşınıza yeni bir biçim ve biraz daha farklı bir içerik ile çıkıyoruz. Önceki formumuzun bütün olumluluklarını yaşatmaya çalışacağız, ama değişikliğin mutlaka daha iyiye doğru yönelmesini sağlayarak...Bizim açımızdan bir değişiklik daha var: Aylık gazetemiz Siyaset bir periyodik olarak artık çıkmayacak. Onun boşluğunu ve daha ötesini ortak bir süreçte doldurmak temel hedefimiz ama yine de bu boşluğun doldurulmasında Gelenek de önemli bir rol üstlenecek.Ancak Gelenek'in asıl üzerine gideceği nokta, kendi işlevlerini yerine getirmede yeni bir ivme kazanmak olacaktır. Bu anlamda daha kapsamlı ve daha canalıcı çalışmalara yer vermek arzusundayız. Bu arzumuzun yerine getirilmesinde dostlarımızın her zamanki gibi yanımızda olacağını...

Ronald Reagan'ın 1981 yılında Beyaz Saray'a yerleşmesiyle birlikte Washington DC'nin moda düşkünleri, üzerine 18. yüzyıl İskoç düşünürü Adam Smith'in resmi işlenmiş kravatlar takmaya başladılar. (Ne yazık ki aynı resmi bugün Varşova ya da Prag'da T-shirtler üzerinde görmek mümkün oluyor).Adam Smith yaklaşık olarak 200 yıl önce ölmüştü. Şimdilerde onun taptığı ve betimlemeye çalıştığı sistem sıkıntı ve kabuslarla dolu bir 70 küsur yıllık süreçten sonra büyük bir başarı kazanmış ve ne derece etkin olduğunu bir avuç ayrık otu hariç hemen herkese kabul ettirmiş görünüyor. Betimleme kelimesinin altını çizdim çünkü ünlü iktisatçı Joseph Schumpeter'in de söylediği gibi aslında "Ulusların Zenginliği" yeni olan hiçbir...

Türkiye'de hükümetlerin beceriksizliğini tartışmıyoruz bile, bu onların kaderi... Ama iki-üç ay gibi kısa bir süredeki icraattaki çeşniyi yalnızca bu beceriksizlik ile açıklamak ne kadar doğru olacak?Siyasal iktidar aynı anda onca genci sorgusuz sualsiz katledip, ardından devrimci tutsaklardan önemli bir bölümünü daha serbest bırakıyor. Önce Kürtçe konuşmaya izin veriyor, ardından açık savaş halini silahlı devrimci güçlerden kitlelere ve aynı siyasal sistemin Kürt öğelerine yöneltiyor. Bir eliyle 141-142'yi kaldırıyor, öte yandan ondan daha gerici yasalarla sopa gösteriyor. El altından "Apo ile bile görüşebiliriz" mesajları verilirken ahı gitmiş vahı kalmış TBKP'nin kapısına kilit asmak ihmal edilmiyor.Çok genel bir yaklaşımla bunun bir tutarsızlık olduğu...

Bir iddia var: Deniliyor ki, 20. yüzyılın son çeyreğinde "politik olanla toplumsal olanı birbirinden ayırabilmek artık imkansız birşeydir." Doğru, fakat tartışılması gereken bir nokta var. Bu iddiaya göre hem politik olanın ve hem de toplumsal olanın her ikisinin de ortadan kalkması nedeniyle geçersizleşmiştir. "Çünkü Fransız Devrimi'nden bu yana ekonomik adlı (ister belirleyici olsun isterse olmasın) göstergeyle birbirlerine bağlanmışlardır. Oysa bugün onların birlikte çöküşlerine tanık oluyoruz." Baudrillard Jean, "Sessiz Yığınların Gölgesinde ya da Toplumsalın Sonu", çev. Oğuz Adanır, Ayrıntı Yay., Haziran 1991, s. 16. "Tarihin sonu" mu? Belki!.. Anti-ütopya mı? Evet. İddianın sahibi Baudrillard'a göre herhangi bir sosyolojik tanımlamaya olanak tanımayan...

Gelenek Türkiye'de yayınlanmakta olan süreli sol siyasi dergiler arasında en eskisi. Yaklaşık beş yıl önce yayına başladığında Gelenek, kendine en genel anlamda kılavuz aldığı bir tür teorik kurguya ya da senteze sahipti. Amacı, Türkiye soluna bu konumdan bir müdahalede bulunmaktı.Bu işin ne kadar başarılı biçimde yapılabildiğinin değerlendirmesi ayrı. Ancak, geri dönüp bakıldığında bir nokta oldukça çarpıcı biçimde öne çıkıyor: Bundan beş yıl önce Türkiye solunun teorik ilkeleri ve öncülleri yerli yerinde duruyordu; ve bu nedenle, kapsamlı olması arzu edilen bir sentez bile, belirli temelleri sorgulamak yerine daha çok bunları veri almayı yeğliyordu. Gelenek'in konumu da buydu. Bu nedenle Gelenek'in yaptığı...

Sıcak bir yaz ortası çoğu kez çeşitli maddi olanaksızlıklarla izlenemeyen bir festival sürüyor İstanbul'da. Bu vesileyle pek çok yayına, çeviri baskılara, yeni yayınlanan kitaplarda konular yelpazesinin genişlemesine karşın hemen her yerde daralan ve tekleşen; bir yanda "arabesk" denilen popüler kültürün çevresinde gördüğü herşeyi yiyerek beslenmesi ile almış olduğu biçimler ve yaygınlık alanını günden güne genişletmesi olgusu, televizyonda izlediğimiz "Küçük" Emrah ve İbo ve Coşkun Sabah ve diğerleri ile öte yanda yine aynı geniş kesime hitap edebilme özelliği taşıyan Amerikan kültürüyle galiba sadece bizleri bunaltan kültür ortamımızdan sözetmek istiyorum.İşte önemli sayılabilecek örneklerden biri: Sinemada Amerikan filmleri istilası. Türkiye'de, hele hele son...