Gelenek Sayı 36

Teorik çözümleme gücü, yalnızca marksistler için değil, bütün düşünürler ve eylem adamları için özenilen, edinilmeye ve sergilenmeye çalışılan bir nitelik. Kendini marksizm gibi güçlü bir felsefi-teorik geleneğe ait görenler içinse bu özenme kimi zaman bir saplantı boyutuna da varabiliyor. Saplantıların güçlü bir sorumluluk duygusu ile beslendikleri koşulda yapıcı olmaları bile mümkünken, sorumsuzluk "teorik üretim özentisini" tiksindirici sonuçlara götürebiliyor.Okur bu girişten sonra nereye varılacağını tahmin etmekte güçlük çekmemiş olmalı: Yeni sol yazar ve "siyasetçi"ler belli zamanlarda en fazla tiksinti uyandırıyorlar.Reel sosyalizm deneyimini yorumlama konusunda, yeni solun gösterdiği teorik performans biliniyor. Eleştirilerindeki dışardanlığı, sorumsuz bir çözümleme yoğunluğu ile aştıklarını zannediyorlar. Pek çoğu...

GELENEK: Türkiye solunda mevcut oluşumların sosyalist program ve örgütlenme alanında ortaya çıkan boşluğu doldurdukları söylenebilir mi, içinde bulunduğunuz SBP bu boşluğu doldurma açısından işlevsel olabildi mi?SAVAŞ AL: Kuşkusuz son yıllarda sosyalist dünyada gelişen olaylar, ülkemiz sosyalistlerini de derinden etkiledi. Yalnız burada bir konuyu açıklığa kavuşturmak gerekiyor. Bugüne kadar sosyalist denilince; bizde anlaşılan doğrudan doğruya marksistlerdi. Sosyalist oluşumların program farklılıklarındaki derin ayrılıklara karşın bu böyle bilinirdi. Bu oluşumların sadece ülke koşullarını değişik yorumladığı kabul edilirdi. Hiç kimsenin aklına program farklılığı nedeniyle o grubun marksist olmadığı gelmezdi. Batı'da 1890'lı yıllarda uç vermeye başlayan sosyalist-marksist ayrımı bizde hiçbir zaman olmamıştır.Dünyada son yıllarda meydana...

Aşağıda Sovyetler Birliği'nde karşı devrim öncesinde ülkenin en önemli günlük gazetelerinden birisi olan Sovyetskaya Rassiya'nın yazı kurulu üyelerinden biri ile yapılan görüşmenin bir bölümünü sunuyoruz. Görüşme, Ağustos ayındaki müdahaleden önce gerçekleşmesine rağmen bugün olup bitenlere ışık tutan niteliği gözönüne alınarak yayınlandı.GELENEK: Gazeteniz reformistler tarafından Sovyetler Birliği'nin en "muhafazakar" yayını olarak kabul ediliyor. Siz kendinizi nasıl tanımlıyorsunuz?N.R.: Burası ülkenin sol muhalefetinin sesi durumunda.GELENEK: Neye muhalefet?N.R.: Bizi çokları sağ kanatın karşıtı olarak görüyor. Biz ise Gorbaçov'a soldan muhalefet ediyoruz. Demokratlar ise sağdan. Karşıtımız Gorbaçov'dur.GELENEK: Konumlanışınızın dışında siyasi olarak veya ideolojik olarak neredesiniz?N.R.: Burası komünistlerin yayınıdır. Gerçek komünistlerin... Mutlaka bir ad takacaksanız, örneğin...

"Şimdi Pavarotti turları moda; Kopenhag'daki Hamlet Şatosu'nda 3 bin kişiye konser verecek olan ünlü tenor için bir uçak da İstanbul'dan kalktı."Gazeteler böyle yazıyor. Başlığın ardından, Sabancı, Ali Koçman ve Erol Aksoy gibi ünlü işadamları Pavarotti'yi ne kadar beğendiklerini anlatıyorlar."Valizin üzerinde 'Özal' yazısını gören Amerikalı hamal 'sen President'ın oğlu musun' diye sormuş. Yani çok tanınıyoruz, bundan yararlanmak lazım."Gazeteler yazıyor, bu sözler Türkiye'nin sekizinci Cumhurbaşkanı Turgut Özal'a aittir."Moskova'daki gösterilerde Çar Nikola'nın resimlerinin taşınması, Rus halkının demokrasiye olan özleminin bir ifadesi olarak yorumlanıyor."Bu Cumhuriyet gazetesinde bir fotoğraf altı olarak yer alıyor.Pavarotti'nin Avrupa'ya ne "okuduğu" belli. Sözgelimi Andy Williams ya da Matt Monroe'dan dinlenebilecek,...

Temmuz ayının sonlarına doğru kamu kesiminde çalışan yaklaşık 500 bin işçinin yıllık yüzde 141 oranında ücret zammı alacağı belli oldu. Bundan kısa bir süre önce de devlet memurlarının (elbette biz varolan işçi-memur ayrımını benimsemiyoruz ancak kime ne oranda ücret zammı verildiğini ele alırken ister istemez bu ayrımı kullanmak gerekiyor) 1991 yılı ücret zammı ortalamasının yüzde 44 olacağı kesinleşti. (Siz ilk 6 ay için verilen yüzde 20'lik ücret artışını ikinci 6 ay için verilen yüzde 40'lık ücret artışı ile toplayıp "memurlara yüzde 60 oranında yıllık ücret zammı verildi" diyenlere inanmayın; onlar sadece hesap yapmasını bilmiyorlar). Sonuçta 10 yılı aşkın bir süre...

Şimdi teoriden söz etmenin sırası mı?Kim ne derse desin tam sırası. Hatta denilebilir ki, teoriden söz etmek hiç bu kadar önem kazanmamıştı. Teorinin sosyalist hareketteki yerine zaman zaman değinilse bile, bundan, yani teoriden tam olarak neyin kastedildiği konusuna pek açıklık getirilmez. Sözgelimi, kastedilen Marx'ın, Engels'in ve Lenin'in geride bıraktığı düşünce mirası mıdır? Yoksa buna da dayanan, ama tek başına bundan ibaret olmayan bir başka yapı mı? Teori, yalnızca sağlamlığı kanıtlanmış bilgilerden oluşan yerleşik bir sistem midir, yoksa henüz sınanmamış varsayımlar ve kurgular da teorik yapı içinde meşru bir yer işgal eder mi?İşte, içinde bulunduğumuz dönemde teorinin kazandığı önem bu sorulara...

SOSYALİST İDEOLOJİYİ ANLARKEN - I

SOSYALİST İDEOLOJİYİ ANLARKEN - II