Gelenek Sayı 49

 Türkiye bir kriz sürecinden geçerken "ideoloji" üzerine yazmanın zamanı mı? Sosyalist hareketin güncel siyasal gündemlerinin yeterince yoğun olduğu bir dönemde başka konu mu kalmadı?Bu tür sorulara verilebilecek bir ilk yanıt, Gelenek'in kendisini güncellikle sınırlamadığı olabilir. Ama böylesi bir yanıt pek yeterli olmayacaktır. Teorik üretimin sınırlarını kesin çizgilerle çekmek her dönem için verimsiz bir çaba olsa bile, güncelliğe hapsolmamak, güncel sorun ve gereksinimlerle tümüyle ilgisiz alanlara uzanmakla sağlanamayacaktır.Bu yazıda "ideoloji" kavramının kendisi üzerinde epeyce duracağım. Ama bunu yaparken, asıl olarak ,"ideolojik mücadele"nin teorik altyapısını belirginleştirmeyi hedefleyeceğim. Kitap dizimizin eski sayılarında bu alana katkı niteliğini taşıyan çalışmalar yer aldı. Burada, o çalışmalarda...

GECİKMEK ÇÜRÜMEKTİR

Türkiye topraklarında kapitalizmin yeniden üretiminin yeni bir evresine giriyoruz. Bir yanda daha yoksul ve daha çaresiz olduğu halde on beş yaşına basan depolitizasyon sürecini henüz aşamayan ve şimdilik görece kolay yönetilen bir toplum, diğer yanda yamalı bohçaya dönen ideolojisi ile ekonomik krizi yaşayan ve dünya kapitalist sistemine tam entegrasyonu hedeflerken bunu sağlayacak sürecin yan etkilerinin düzenin çatırdamasına yol açacak dinamikleri ateşlemesinden (görüldü ki çok da haklı olarak) korkan burjuvazi... Bu yazıyı değinmeler formunda kaleme aldım. Amacım, güncel ekonomik gelişmeler boyutu ağırlıklı olmak üzere, burjuvazi ve siyasal temsil sistemi arasındaki ilişkilerden kalkarak Türkiye'deki sınıf savaşımının yakın ve orta vadede hangi biçime...

Hangi "ince hesap"la hareket ederlerse etsinler, ipleri sermayenin elinde olan, resmi kurum ve örgütlerce himaye edilen karşı devrimci güçler, 12 Mart 1995 günü saat 21.00 civarında İstanbul Gazi Mahallesi'ne saldırmışlardır.Başka hedeflerle birlikte, bu saldırının, burada oturan ve düzenle bağları iyice zayıflamaya yüz tutmuş yoksul emekçiler, onlarla kaynaşma sürecinde azımsanmayacak bir yol almış olan sosyalist ve devrimci-demokratları gözüne kestirdiği açıktı. Faşist güçler bu saldırının sonuçlarından birisinin genelde ülkemizde ve özelde de Gazi Mahallesi'nde giderek yükselen toplumsal muhalefetin başını çeken sosyalist ve devrimci-demokratların yıldırılması olacağını düşünüyorlardı.Saldırının Newroz öncesine ve 12 Mart tarihine denk getirilmesi, son derece anlamlıdır. Kapitalist devlet ve sermayenin burjuva...

İsa'nın doğumu tarihçilerin insan uygarlığının katettiği mesafeyi tanımlarken bir ayrım noktası koymalarını sağladı ve tarih bu ayrım noktası ölçüt alınarak iki parçaya bölündü: Milattan Önce, Milattan Sonra. Başka bir ifadeyle İsa'dan Önce, İsa'dan Sonra.Milat öncesi insanlığın kanlı ve karanlık yıllarını ifade eder. Milat sonrası iyiye, güzele, doğruya ve haklıya doğru atılan adımların sayılabilir hale geldiği bir dönemi ayrıştırmak için kullanılır.Bu yazıya başlangıç olarak seçilen cümlelerin bunlar olması şaşırtıcı gelebilir. Bunun bir önemi yok. İnsan uygarlığının miladını İsa'nın doğduğu tarihe mal etmek gibi bir saflık gösterisi yapacak durumumuz yok. Amacım milat diye tasvir edilen şeyin ve öncesi-sonrası ayrımının ne ile açıklandığını...

49. sayımız, daha önce sözünü ettiğimiz yayıncılık faaliyetlerimizdeki artışın yarattığı canlılık ve toplatma terörünün çalışa azmimizi arttırıcı etkisiyle çıkıyor. Yeni yayınlarımızdan Okul ve Ülke ile Düşünce ve Eylem'in 3., Sağlıkta Sınıf Tavrı ile Tekstilde Sınıf Tavrının 2. sayıları çıkmış oldu. Sosyalist Türkiye Partisi'nin kapatılmasına neden olan Program ve Anayasa Mahkemesi'nde görülen kapatma davasının belgeleri de geçtiğimiz ay yayınlandı.Gelenek yayınevi Haziran başından itibaren okuyucuya ulaşmaya başlayacak Sosyalist iktidar Broşürleri başlığı altında bir dizinin hazırlıklarını tamamlamak üzere. Bu broşürlerde sosyalizm programının somut açılımları, marksizm-leninizmin ilkesel kazanımları, Türkiye ve dünyada sınıflar mücadelesinin seyri ve gelişimi, çeşitli siyasal akımlar, sömürü mekanizmaları, sendikal mücadele vb....

Polonyalı yönetmen Kieslowski son günlerde en çok konuşulan sinemacılardan biri haline geldi. Yönetmenin daha önce çevirdiği "Öldürme Üzerine Kısa Bir Film" ile "Aşk Üzerine Kısa Bir Film" ülkemizde uzun süre gösterimde kalmıştı. Ancak son filmleri "Üç Renk" üçlemesi sinemalarda ve televizyonda aynı dönemde gösterilince sinemacının ünü oldukça arttı. Bu filmler son yıllarda yapılan en başarılı sanat filmleri olarak kabul görüyor. Bu anlamda Kieslowski de bir sinema dehası sayılıyor.Ticari filmlerin yadsınamayan baskınlığının olduğu şu dönemde akla ister istemez bu filmlerin neden bu kadar ilgi gördüğü sorusu geliyor. Bir sanat filmi yönetmeni, nasıl oldu da böylesine tutunabildi ülkemizde; sinemaların yanı sıra özel...

Bundan yaklaşık sekiz yıl önce Gelenek'te yer alan bir yazımda Garbaçov yönetiminin "Stalin döneminin kimi yaklaşım ve gözde uygulamalarına yönelik ciddi eleştiriler"de bulunmasının doğal olduğunu yazmış ve hemen eklemiştim: İpin ucu kaçmadığı sürece...Hekimoğlu, Cemal; Gelenek Kitap Dizisi no: 12, s.39, Kasım 1987. İpin ucu kaçtı; Stalin dönemine dair değerlendirmelerdeki akıl almaz nefret, sosyalizmin kazanımlarına, komünist ideallere dönük düşmanlığın bir uzantısı olarak dizginlerinden boşaldı.Stalin değerlendirmelerinde ipi tutabilmenin Stalin döneminin temel kazanımlarına sıkı sıkı sarılmadan mümkün olmadığı bir kez daha ortaya çıktı. Doğal ki bir başka sonuç daha...Stalin, biz istediğimiz kadar daha sağlıklı ve daha yaratıcı bir tanesinin peşinden koşalım, uluslararası komünist...

Türkiye'de 80'lerin ilk yarısı darbenin sunduğu "dikensiz gül bahçesinde" burjuvazinin ideolojik hegemonyasını yeniden tahkimiyle geçti. Bu tahkimat 80'lerin ikinci yarısından itibaren burjuva ideolojisinin toplumun her kesimine uzanmasıyla somutlandı. "Yükselen değerler" adı altında "bireycilik" tüketim ideolojisi esnafından sanatçısına her kesimi etkisi altına aldı. Bir özel alan olarak romanın ve roman yazıcısının gerileyişini de bu çerçeve içinden değerlendirmek gerekiyor...Romana geçmeden önce, 70'lere kısaca göz atmak ve iki dönemin farklılığını ortaya koymak yararlı olacaktır. 70'lerin ideolojik motifleri olarak sayabileceğimiz haksızlığa karşı mücadele, paylaşım, halka karşı sorumluluk vb. yükselen sosyalist hareketin döneme rengini vurmasıyla etkinlik kazandı. Sosyalist hareketin güçlü olduğu dönemler umudun, inancın, yeniyi...

REEL SOSYALİZM ULUSAL SORUNU ÇÖZMÜŞTÜ...