Gelenek Sayı 4

Türkiye’nin özgün bir felsefi-teorik geleneğe sahip olmadığı bugüne dek çok söylendi. Görebildiğimiz kadarıyla, söylenenlere ciddi bir itiraz da yöneltilmedi. Buradan, felsefi-teorik geleneksizlik konusunda genel bir anlaşmaya ulaşıldığı sonucu çıkarılabilir. Öyle sanıyoruz ki benzer bir görüş birliğine, ülkemizin siyasal deneyim alanında aynı yoksulluğu yaşamadığı konusunda da varılabilir. Gerçekten Türkiye’de partili yaşam oldukça gerilere gidiyor. Tüm kısırlıklarına karşın, sol örgütlenme alanında yine gerilere giden bir gelenek var. Bunların yabana atılması mümkün olmasa gerek.Kitlelerin siyasal yaşama her dönemde aktif biçimde katılmaması, kendi başına siyasal geleneksizliğe yol açmıyor kuşkusuz. Kitlelerin katılım eksikliği konusunda çok şey söylemek mümkün. Burada Aziz Nesin’in bir değinmesiyle yetiniyoruz: “Bizim...

Sanayi devriminden bu yana sınıf ilişkilerini irdeleyen çözümlemeler 18.yy’ın sonundan ilk sosyalist devrime değin, sürekli olgunlaşması beklenen bir birikim oluşturdu. Dünyada 1917’den itibaren yeni bir iktisadi-sosyal sistemin doğmasıyla sınıf mücadeleleri ve sınıf-iktidar ilişkilerine yaklaşımda, Marksist tarih ve ekonomi politiğin geçtiğimiz yüzyılın ortalarında kazandığı ilk ivme, belli ölçülerde daha rafine açılımlara taşındı. Alt üst oluşların kısa zaman dilimlerine sığması, artık yüzyılımızın sonlarına uzanan kimi sorunlara olgun çözümlemelerle anlam kazandırılmasını zorlamıştır.  Sosyalizmin ülkemizdeki olgun gelenek zaafları ile siyasal deneyim çokluğu arasındaki eşitsiz gelişmişlik bağlamında, sözünü ettiğimiz türde olgun, yaratıcı çözümlemelerin önemi daha fazladır.  Emperyalist bölüşüm, sermayenin uluslararasılaşması, proletaryanın ulusallığı zorlayan kimliklere yakınlaşması,...

Türkiye solu bir gerileme döneminden, sağ bir dalganın etkilerini her bir yanında taşıyarak çıkmaya çalışıyor.  Özellikle de Yeni Sol’un oluşturmaya çalıştığı sağ platform bugüne kadar benzer dönemlerde pek rastlanmamış bir hitap alanı buluyor. Oysa Türkiye solu derlenip toparlandığı konjonktürlerde, tam tersine, radikal rüzgarlar estirmeye alışıktı. 60’ların başı sosyalist teori ve politikanın derinlikten yoksun algılanışlarına rağmen, hem sınıfın içinde ileri uçların tutulması, hem de sosyalizme açık aydınlar üzerinde bir çekim gücünün kurulmasıyla yaşandı. 70’lerde 12 Mart durgunluğundan uyanılırken bir yandan geleneksel solun süratli yükselişi, diğer yandan da devrimci demokrasinin mücadeleciliği, süreci belirledi.80’lerin ikinci yarısında bir kez daha kesintiyi onarmak, yeni bir...

Fransa’da 1982'de Sosyalist hükümet sağın diline düştü. Kültür Bakanlığı 1789 Devrimi'nin 100. yılı için planlanan geniş kültürel etkinliğin bir parçası olarak Polonyalı yönetmen Andrzej Wajda'ya bir film ısmarlıyor. Film, Fransız-Polonya ortak yapımı olarak Fransız-Polonyalı çok seçkin teknik ve oyuncu kadrosu ile Fransa'da gerçekleştiriliyor, 1982'de tamamlanıyor.Sosyalistler dahil Fransız solu, kendini, 1789'da Bastille'i basan halk kalabalıklarının meşru sahibi olarak görmekte. Film izlendiğinde hayretlerini saklamıyorlar. Cinematheque Française'de ilk gösterimde François Mitterand kızgınlıkla çıkıyor; çünkü Wajda Danton'u ele aldığı zaman dilimi içinde (Kasım 1793 - Nisan 1794) hikayenin tümünü anlatmıyor.Andrzej Wajda 1926 doğumlu, 1954'den bu yana film çekiyor. Yaptığı her filmde teknik ve estetik...

Burjuva ideolojisi kendisini "evrensel" olarak sunmaya başladığından beri, önce bir eğilim, sonra fetiş ve kavramları ile "demokrat" olageldi. Demokrasi; bir garip şey, ne yaşanabilen, ne hissedilebilen... Ne yaşayacak, ne hissedeceksin, ama mutlaka "demokrat" olacaksın! Kişi hak ve özgürlükleri, hür düşünce, liberalizm, serbest rekabet türünden kaynağı ve amacı meçhulleştirilmiş kavramları bir araya getirince burjuvazinin en güçlü ideolojik tutamak noktasına, demokrasiye ulaşıyorsun. Burjuva ideolojisinin güçlü tutamak noktası oldun mu, belirsiz ve ruhbani olacaksın. Bu kaçınılmaz. Belirsizlik arttıkça etki gücün artacak. "Demokrasi" de böyle...İşte bu belirsizlik tarih boyunca iki ciddi darbe aldı. Birincisi, daha henüz yükseliş döneminde bu belirsizliği içeriden devrimci bir kesinliğe...

Bu ülkenin geleneksel solunda ilk tanıdıklarımdan, sevimli, sıcak ve yiğit Atilla Arsoy’un anısına...Gelenek dizisi kitaplarında sola ilişkin olarak yapılan bir sınıflama dikkat çekmiş olmalı. “Geleneksel sol” ve “yeni sol” biçimindeki bu sınıflama, bölgesel ya da geçici nitelikteki bazı çizgileri ayıklayıp tabloyu yalınlaştırdığı için yararlıdır sanıyorum. Elbette tanımlamalarda belli bir netliğin sağlanması, kavramların içlerinin doldurulması koşuluyla. Özetle, hem geleneksel solun hem de yeni solun sınırlarının doyurucu biçimde çizilmesi gerekiyor. Yazının ilk hedeflerinden biri, bu.Günümüzde solun iki ana kesiminden biri olan geleneksel sola ilişkin bir “hantallık”tan söz edildi. Geleneksel solun üzerine örtülen ekonomist eğilimli yorumlardan da güç alan, dar pratikçi zorlamaların yol...