Etiket: Marksizm / Yöntem

Bu çalışmanın amacı Marx, Engels ve Lenin’in felsefe üzerine yazdıklarına kısa bir bakış.Böyle bir yazı değişik şekillerde yazılabilir. Akademik yönün ağır bastığı ama buna karşın, akademik titizlik nedeniyle, siyasal yönünü törpülenmesiyle ya da siyasal uzantıları vurgulamak adına “alt yapı üst yapıyı belirler” sınırlarını aşamayan ve vulgarizasyonlardan korunmadan... Bunların dışında bir yol daha var: Akademik titizlikten çok uzak düşmeden ama bütünselliği sergileme adına da siyasal özü küllendirmeden somut siyasal pratiğe bağları kurarak.Marx, Engels ve Lenin’in felsefe üzerine yazdıklarının salt düşünsel kaygılarla ...

Kapitalist toplumdaki sınıfların, özellikle burjuvazinin siyasal olarak ifade edilişini resmetmek mümkün mü? Bunu yaparken materyalizmi kabalaştırmaktan kaçınılabilir mi?Her soyutlama bir sadeleştirmedir de. Bu nedenle her iki soruya kesin cevaplar vermek oldukça güç.Ama her soyutlama aynı zamanda zenginleştiricidir...Burjuvazinin siyasal ifadesini, burada ideoloji ve siyasal temsilcilerini durağan bir fotoğraf karesi üzerinde değil ama bir film şeridi içerisinde resmetmek gerçekten mümkün.Marksizmin en ayrıcalıklı kaynağını küçümsemek için ileri sürülen "kaba materyalizm" suçlamalarından pek korkmadan işe başlanabilir.Sınıf-temsilci ilişkisinin mantığını sergileyebilmek için önce "belirlenme" sorununda konaklamak ...

Sermayenin gerçek engeli Sermayenin kendisidir. Karl Marx Bu çalışmanın amacı, Türkiye kapitalizminin güncel bunalımı, dinamikleri ve burjuvazinin bu bağlamdaki ekonomik-politik manevra alanlarının belirlenmesi ile ilgili başka bir çalışmanın yaklaşım çerçevesini oluşturmak. Amaç bu olunca, bazı noktaları açıklığa kavuşturmak gerekiyor.Birincisi, marksist bunalım teorileri üzerine geniş bir inceleme yapmak, bu alanda hiç söylenmemiş yeni düşünceler üretmek iddiasında değilim. Aksine, tümüyle Marx'a ve Marx sonrası literatüre dayanarak kavramsal bir çerçeve oluşturmayı hedefliyorum. Ancak burada da, eldeki teorik mirasın tümünden değil, oluşturulmuş en uç ...

Marx’ın yöntemine en genel anlamda ad bulmak sorun olmamıştır. “Diyalektik yöntem” denilir, doğrudur da. Oysa bu yöntemin Marx tarafından kullanılışındaki ayrıntıları, incelikleri ve özellikleri kavrayabilmek o denli kolay değildir. Marx, yönteminin özelliklerine ilişkin önemli ipuçları bırakmıştır geride. Bunlardan kalkarak ve Kapital, Grundrisse gibi çalışmalarda rastlanan destekleyici örneklerle, yöntem sorununa genel bir yaklaşım denemesinde bulunulabilir.Marx, diyalektik yönteminin özelliklerini başlı başına bağımsız bir çalışmanın konusu yapmadı. Kimi kaynaklara göre Marx böyle bir çalışmaya girişmek istemiş, ancak özellikle ekonomik politik alanındaki araştırmalarının yoğunluğu ...

İnsanlar tarih içinde bu adı vermemiş olsalar da doğayı, toplumu denetlemek ve değiştirmek için anlamaya yönelik çabalarını, “gelişme yasalarını bulma çabası” olarak görmek doğru olur.Yasa denince akla düzen, uyum geliyor. Bu çok eskiden beri böyle.Pisagor’un öğretisi matematikten kalkarak “bulduğu” uyuma dayanıyordu. O dönem bu düşünce o kadar inandırıcı gelmişti ki, simyagerler elementlerin düzgün çokgenlerden oluştuğunu düşünmüşlerdi.Bilinen gezegen ve renk sayısının aynı -7- olması gene bir uyumu anlatıyordu; uyum peşinde koşan insanoğlu tanrıların ve haftanın günlerinin sayısını yedi olacak şekilde ayarladı.Simyada ...

GELENEKTEN GELECEĞE

Marksizm, bazı sosyal bilimciler tarafından belli bir yön ve hedef gösterdiği gerekçesiyle “din” düşüncesiyle ilişkilendirilmeye çalışılsa da tarihsel gelişmenin bir anında, son haliyle “gökten inmiş” bir kurallar bütünü ya da dogmalar sistemi değildir. Belirli bir tarihsel dönemde, yine Marksist bir söyleyişle sınıf savaşımlarının belirli bir olgunluk düzeyinde, ayrıca belirli bir mekanda -kaynayan ve sürekli hareket üreten Batı Avrupa’da- ortaya çıkmıştır. Başlangıçta bütün bir Avrupa aydınlar kuşağını etkilediği de söylenemez; ayrıca işçi sınıfı hareketi içinde etkin bir konuma yükselmesi için de ...

“Bolşevizasyon” olarak adlandırılan sürecin evrensel özünden sözedildiğinde, ilk söylenmesi gereken iktidar perspektifidir. Bolşevizasyon ve Leninist örgüt ile diğer işçi sınıfı kökenli eğilim ve örgütler arasında en önemli fark, ayrım budur.Sosyalist hareket, gelişimi boyunca zamana ve toprağa göre değişen bir takım engelleri aşmak zorundadır. Bunun en “has” örneği olan Bolşevik deneyime gelmeden önce “öz”ü yakalamak üzere Polonya sosyalist hareketine kısaca değinmek istiyorum.Rosa Luxemburg Polonya sosyalist hareketin ilk sorunlarını doğru tespit etti, üstüne yürüdü. İlk çalışması olan Polonya Sanayiinin Durumu adlı kitabında ...

Türkiye ilginç bir ülkedir. Türkiye toplumu geçmişinden uzaklaştığı ölçüde, yakın tarihini kimi alanlarda daha yoğun yaşamaya başlar. Çünkü Türkiye'de siyasetin açılımcı zenginliği, ideolojinin döngüsel kısırlığını oluşturur. Aynı nedenle ülkedeki sınıfsal ve siyasal mücadele süreçleri içerisinde, ideolojik formasyonlar, çoğu kez kendi doğal gelişimlerini yaşayamazlar. Bu anlamda pek "bitmezler" de. Siyasetin oynaklığı, aralarından kimilerini, birer parmak tadıldıktan sonrakilere bırakılan reçel kavanozlarına çevirir. Gene de tükenmeye yüz tutanlar görülür. Bunun nedeni, farklı sınıf politikaları adına farklı nedenlerle ama sıkça "parmaklanmaları"dır.Siyaset adeta her an ...

İdeoloji ve siyaset, Marksist teoriye ilişkin tartışmalarda özellikle ilgi toplayan alan haline geldi. Gramsci'nin "keşfedilmesi" ve Althusser'in çalışmaları, Avrupa'da tartışmaların odak noktasını oluşturdu. Siyaset ve ideoloji ile doğrudan bağlantılı bir üçüncüsünü, "kapitalist devlet"i de katınca, üstyapı olarak tanımlanan alan büyük ölçüde dolmuş oluyor. Devlete ilişkin tartışmalarda Miliband, Laclau, Poulantzas gibi isimler öne çıkıyor. Böylece, ayrıntılı üstyapı çözümlemeleri, Gramsci'nin ölümüyle Marksist teoride yitirir gibi olduğu yeri son 20-25 yılın çalışmaları ile yeniden bulmuşa benziyor.Türkiye'deki sol okurun bu birikimden büsbütün kopuk olduğunu ...