Etiket: Reel Sosyalizm

Diploması tarihi, askeri tarih ya da siyasi tarih... Bunlardan herhangi biri merkeze alınarak tarih yazılabilir. Ancak merkeze alınan hangisi olursa olsun, kimi dönüm noktaları ya da kilometre taşları ana iskeleti oluşturmak durumundadır.Bu çalışmada ne yukarıda anılan türden bir tarih yazımı ne de kendilerinden söz etmemenin olanaksız olduğu söylenen ana iskeletin tümünü ortaya dökmek deneniyor. Denenen doğu-batı ilişkileri olarak da adlandırılan, sosyalist ülkelerle kapitalist sistem arasındaki ilişkilere, kimi nedenselliklere bugünü anlama ve geleceğin ipuçlarını arama kaygısı ile eğilmek.İlk Kilometre Taşı: 19171917 ...

"Duvarların yıkıldığı günümüzde...""Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa'daki gelişmeleri büyük bir memnuniyet ve dikkatle izliyoruz. Ancak...""Doğu Blok'u ülkeleri ile ticaretimizin gelişmesi son derece sevindiricidir.""ABD ile ilişkilerimizi yeniden gözden geçirmemiz gerekebilir.""Doğu-Batı yumuşaması olumludur, ama bu durumdan Almanya'daki işçilerimizin olumsuz yönde etkilenmesine izin veremeyiz.""Türkiye'nin önemi azalmamış aksine artmıştır"Bu cümlelerin tümünü iktidar ya da muhalefet partisinden bir politikacının ağzından duymak mümkün. Liste daha da uzatılabilir. Ancak sonuç değişmiyor: Türkiye dünyadaki dönüşümlere hazırlıksız olduğu bir dönemde yakalanmıştır. Mevcut dengelerin bugüne kadar izlediği değişim süreci, Türkiye'nin ...

Boris Yeltsin burjuva basınına bir süredir Mihail Gorbaçov'un ve Sovyet halkının başarısızlığa uğradığını anlatıyor, arka arkaya demeçler veriyor, röportajlar yapıyor. Burjuva basını ise Yeltsin'i, Gorbaçov'un en gürültücü ve açık sözlü eleştirmeni olarak tanımlıyor. Onlara göre Yeltsin büyük bir olgunlukla ve uysallıkla reformların gelişimini ve dolayısıyla Gorbaçov'u destekledi, ancak bir sonuç alınamadığını anladığı 1987 yılında ağzını açtı ve gözünü yumdu. Burjuva basını Boris Yeltsin'in perestroyka sürecine yönelik eleştirilerinin yüksek düzeyde eleştirel ve aynı zamanda da "içten" olduğu düşüncesinde. Bizi bu içten ...

Sınıf mücadeleleri tarihi açısından Avrupa tarihi oldukça ilginç bir gelişim çizgisine sahne oldu. İşçi hareketinin nabzı, XIX. yüzyıl sonlarına kadar marksizmin beşiği olan bu kıtada attı; bu dönemde kıtanın en hararetli ülkesi Fransa'ydı. Çok uzun sürmeyen Paris Komünü deneyiminden sonra gözler Almanya üzerine çevrildi. Aynı tarihlerde kıta dışına da taşan hareketlenmeler ilgiyle izleniyordu. Beklenenin tersine atılan tohumlar, topraklarının bir kısmı Avrupa'da olmasına karşın "gericiliğin kalesi" olarak nitelenen ve bu nedenle beklentilerin dışında tutulan Rusya'da boy attı. Ve ürün "proletarya ile ...

Ekonomi-politiğin kökü merkantilizme kadar uzanan serüveni sonlandı mı? Yoksa burjuva biliminin, cennet bahçesinden kovulan bu bilim burjuvaziye yönelik tehdidini yitirmeksizin varlığını sürdürecek mi?Burjuvazinin yükseliş çağında feodal üretim biçiminin tarihsel olarak aşılmış olduğunu göstermenin bilimi olarak en yüksek noktasına ulaşan burjuva ekonomi-politiği, toplumsal yükselişini törelleştirdiği burjuvazi tarafından ihanete uğratıldı. Marx, Kapital'in birinci cildinde, Ricardocu ekonomi-politik okulunun 1830'lardaki ölümünü burjuva ekonomisinin dejenerasyonunun belirtilerinden biri olarak çözümledi. R.L.Meek; Politics and Ideology and Other Essays Chapman and Hall Ltd., s.56 Burjuvazinin yükselişi öyle hızlıydı ...

Dünya sosyalist hareketi Gorbaçov'un SBKP liderliğine gelmesinden sonra ilan edilen glasnost ve perestroyka açılımlarıyla bir sürpriz yaşadı. Başlangıçta bu açılımlar yalnızca Sovyetler Birliği’yle sınırlı gibi görünüyor, Sovyet teorisyenleri sınıf mücadelesi, devlet, devrim, ittifaklar vb. sorunlara ilişkin kavramlar ortaya atmıyorlardı. Derken 88 yılının ortalarında SBKP MK'ya bağlı Toplumsal Bilimler Akademisi "Günümüz Dünyasında Toplumsal İlerleme" başlıklı tezleri dünya sosyalist hareketinin tartışmasına açtı. Bugün, dünya solu bu tezleri tartışmakta, yeni saflaşmalar ortaya çıkmaktadır. Bu yazıda tezlerin odak noktalarından birini oluşturduğunu düşündüğüm "savaş ve ...

1956'daki 20. Kongre sonrasında uluslararası harekette ortaya çıkan şaşkınlığı, hüznü, hatta hayal kırıklığını şimdi daha kolay anlayabiliyorum. "Buzların çözülüşü" olarak adlandırılan sürecin en keskin dönemeçlerinden birisi bu kongreydi. Hangi haklı gerekçelerle yola çıkılırsa çıkılsın, hangi doğru hedefler gözetilirse gözetilsin, "buzların çözülüşü"nde beceriksizlikler çokçadır ve 20. Kongre de bu beceriksizliklerin bir parçasıdır. 1950'lere kadar uluslararası harekette bugün sanılanın tam tersine, puritan, özverili, inanmış bir kadro birikimi vardı. Özellikle gelişmiş batılı ülkelerde hatta ABD'de (ideolojik tutumları ne olursa olsun) uzaklaşan devrimci nesnelliğe ...

19. yüzyılda Rusya, Rus aydınları için "büyük ve kutsal bir ana", Marx ve Engels için ise olsa olsa Avrupa'da düzenin jandarması ya da gericiliğin bir numaralı kalesiydi. Yine de tarihin bir cilvesi olarak ilk sosyalist ülke olma şerefi, "şu köylü" Rusya'nın oldu.Kapitalizmin gelişme dinamikleri hakkında soyut ve evrensel bir model geliştiren Marx, Rusya söz konusu olduğunda bir parantez açma gereğini hissediyor ve geliştirdiği şemaların her ülke özeline "motamot" uygulanamayacağını, her ülkenin kendi gelişimi çerçevesinde ele alınması gerektiğini vurguluyordu. Rusya içerdiği ...

I.GirişÜç yıl aşkın bir süredir en eski sosyalist ülkede, önemsenmesi gereken bir süreç yaşanıyor. Glasnost ve perestroyka'yı tüm dünya dillerinin kelime hazinesine hediye eden gelişmelerin temellerinde gerçek sorunlar vardır. Sovyetler Birliği Komünist Partisi, ülkenin ve partinin, iktisattan örgütlenmeye kadar akla gelebilecek her alanda yüz yüze geldiği sorunların çözümü doğrultusunda son derece enerjik bir atılım içine girdi. “Gorbaçov reformları''nın, olağan sorun çözme yöntemlerinden ayırdedici yönü bütünselliğinde, yani değişik alanlardaki sorunların üzerine birlikte gitmesindedir. Zamanlama farklılıkları olsa da, bugün SBKP için, ülkede ...

"Çelikten binalar, traktörler yapıyorsunuz, fabrikada her mamülün parçalarını ayrı işçilere yaptırıp sonra birleştirmesini pekala beceriyorsunuz, ama dikiş iğnesi, firkete ara bakalım bulabilir misiniz ? Hey Allahın belaları siz nesiniz"Maksim GORKİY, Küçük Burjuva İdeolojisinin Eleştirisi, Ortam yay.,s.68 1917 Ekimi'nde yola çıkan Sovyet devletinin nasıl bir görüntü verdiğini bundan daha içten anlatmak mümkün mü? İlk sosyalist toplumun daha işin başındayken içerdiği acemilik, kendi insanına, sokaktaki insana, köydeki mujik kadınına böyle yansımayacak da nasıl yansıyacak?Bu acemilik belki de en fazla Lenin'i ilgilendirdi.Yalnızca bir ...