TÜBİTAK’ın (Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu) Popüler Bilim Kitapları dizisinden, AKP’nin bu kuruma yeni yöneticiler atamasından bu yana, çok az yeni kitap çıktı. Tükenen kitapların yeni baskılarını yapmak konusunda da acele edilmiyor. Bilim ve Teknik dergisinin Ocak 2007 sayısındaki listeye göre baskısı tükenmiş olan kitaplar arasında şunlar da var: Hayatın Kökleri, Gen Bencildir, Evrenin Kısa Tarihi, Modern İnsanın Kökeni, Galileo’nun Buyruğu (ciltsiz baskı), Kör Saatçi (ciltsiz baskı), Tüfek Mikrop ve Çelik Evrim ve Tuhaf Bu DNA’lılar. Evrimle ilgili kitapların...

Marksizm ile din arasındaki ilişkiden ne zaman söz açılsa, gündeme Marx’ın ünlü cümlesi gelir: “Din halkın afyonudur.”Üç sözcüklük bir ideoloji, siyaset ya da bilim tanımı ne kadar açıklayıcı olabilirse, bu cümle de din hakkında ancak o ölçüde tatminkar bir açıklama sağlayabilir. Ama ne yazık ki, Marksizm hakkındaki tartışmaların önemlice bir bölümü, Marx’ın, Engels’in ya da Lenin’in bazı ifadelerinin bağlamlarından ve tarihselliklerinden koparılarak “açımlanması”na, daha doğrusu çekiştirilmesine dayanıyor...Bu yazıya, çok fazla uzatmadan, söz konusu cümlenin, konu hakkındaki tartışmalarda referans kabul edilemeyecek...

Başta yapımcıları olmak üzere kimsenin entelektüel düzeyiyle ilgili herhangi bir iddiaya sahip olmadığı Kurtlar Vadisi Irak filminde, işgalci güçlerin ABD’li “sivil” lideri, “çuval olayı”nın intikamını almak isteyen “kahramanımız” Polat Alemdar’a şunları söylüyordu:“Bütün kırmızı çizgilerinizi sildik... Irak’ta biz istemeden bir şey olmaz diyordunuz, oldu... 50 yıldır yardım ediyoruz... Donunuzun lastiğini bile bize borçlusunuz... Para isteyip duruyorsunuz... Asker vermiyor ama yine para istiyorsunuz... Size ihtiyacımız kalmadı artık... Siz 11 kişi için ülkenizin mahvına neden olursunuz...”Gerçekte kimin kime para verdiği ya da kaynak...

Bu satırların yazıldığı sırada, “piyasalardaki dalgalanmalar”ın ciddi bir krize evrilip evrilmeyeceği kesinlik kazanmamıştı. Ama yıllar öncesinde kesinleşmiş olan bazı şeyler var. Birincisi, 1989’dan bu yana, Türkiye hep aynı kısır döngünün içinde. İkincisi, bu kısır döngünün görece kısa aralıklarla ciddi krizlere yol açmaması mümkün değil. Üçüncüsü, döngünün kısır olması “yapısal” bazı değişimlere yol açmadığı anlamına gelmiyor; her bir çevrimin sonunda Türkiye’nin dışa bağımlılığı artarken işçi sınıfı ile emekçi kitleler daha fazla şey kaybediyor.Aşağıda açmaya çalışacağım bir noktayı şimdiden vurgulamakta yarar görüyorum:...

Haluk Yurtsever’in hem toparlayıcılık özelliğini taşıyan hem de kışkırtıcı tezler içeren çerçeve yazısı, serbest bir tartışmaya olanak sağlıyor. Bu olanaktan yararlanarak, marksizmin devletle ilgili tüm temel yaklaşımlarını yeniden aktarma/hatırlatma gereğini duymadan, konuya ilişkin kimi açılımlar geliştirmeye çalışacağım.Ama öncelikle birkaç hatırlatma notu...Devlet, bir baskı aygıtıdır... Devletin ortaya çıkışı, toplumun sınıflara bölünmesinin bir ürünüdür.Sınıfsal ayrışmaların ortaya çıkabilmesi için, bazılarının çalışmadan yaşamasını sağlayabilecek miktarda “artı ürün”ün üretilebilir olması gerekir. Kuşkusuz, artı ürün elde etme olanağının ortaya çıkması, doğrudan doğruya sınıfsal ayrışmalara yol açmak...

Postmodernist bir marksizm olabilir mi?Teorik kaygıları bir yana bırakıp somuta baktığımızda, marksist olma iddiasını da taşıyan bazılarının (gerçekte) postmodernist tezleri savunduğunu görebiliriz.Doğanın boşluktan ne kadar hoşlandığı ya da hoşlanmadığı, fizik biliminin ve felsefenin eski bir tartışma konusu. Buna karşın, düşünce tarihinin boşluktan hiç hoşlanmadığı, insan aklına gelebilecek her tür tezin birileri tarafından savunulduğu kesin. Örneğin, tanrının var olduğunu ve evrene/insanlara sürekli olarak müdahale ettiğini söyleyenler de var, evreni bir kez yarattıktan sonra hiç karışmadığını söyleyenler de... Doğanın tanrı olduğu görüşünü...

SOSYALİZMİN GEÇMİŞ DÖNEMİNE AİT TARTIŞMA BAŞLIKLARI:

Komplo teorisi meraklılarının SARS virüsü konusunda ne söyleyeceğini tahmin etmek hiç de zor değildi: Söz konusu virüs başta Çin olmak üzere Uzakdoğu Asya ülkelerinin hızlı yükselişini durdurmak ve böylece dünya liderliği konusunda kendisine rakip olmalarını önlemek isteyen ABD tarafından geliştirilmişti. Bu virüsün yalnızca “sarı ırk”ı etkilediğini iddia edenler bile çıktı...Çin dahil olmak üzere Uzakdoğu Asya ülkelerinin hızlı büyümesinin ardındaki en önemli etkenlerden birinin ABD şirketlerinin bu ülkelerdeki yatırımları olması komplo teorisi meraklıları tarafından en azından SARS virüsüne ilişkin olarak pek...

Bu yılın Mart ayı geldiğinde, içinde bol miktarda “kadın” sözcüğü bulunan bir yazı yazmak konusunda herhangi bir sıkıntıyla karşılaşmadık. Gerçi Gelenek’in mart aylarında “kadın sorunu” hakkında yazmak ya da başka aylarda yazmamak gibi bir “gelenek”i bulunmuyor; ama ayşe düzkanKüçük harfli kullanım, yalnızca, ayşe düzkan’ın (“feminen” olup olmadığını kavrayamadığımız) kendi tercihleriyle ilgilidir. ve arkadaşları sağ olsunlar bize en azından bu yılki Mart-Nisan sayımızda meseleyi atlamama fırsatını vermiş oldular.Postexpress dergisinin 18 Aralık-15 Ocak 2002 tarihli 2002’ye 12. sayısında, “Feministler Türkiye Komünist...

Emperyalizm ve savaş ile ilgili panel, seminer ya da söyleşilerde ısrarla gelen bir soru var: Emperyalist ülkeler arasında yeni bir savaşın patlak vermesi olası mı?Hayır, derseniz, emperyalistler arasındaki çelişkilerin zayıfladığı ve sarsılması hiç kolay olmayan bir egemenlik sisteminin kurulduğu tezini desteklemiş olursunuz. Dahası, “Emperyalizmin militarist yanının zayıfladığını söyleyebilir miyiz?” ya da “Emperyalistler arası paylaşım mücadelesi önemini yitirmiş midir?” türünden yeni sorularla karşılaşırsınız.Evet, derseniz, “ne zaman” sorusuyla karşılaşacağınız kesindir. Kısa vadede çıkabileceğini iddia edemeyeceğinize göre, “orta ya da uzun vadede” türü...